Theo nghiên cứu của Sunil Herat - Phó Giáo sư về quản lý chất thải của Trường Kỹ thuật và Môi trường Xây dựng thuộc Đại học Griffith (Brisbane, Úc), quản lý chất thải là một thách thức lớn trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Gia tăng dân số, di cư từ nông thôn đến thành thị và gia tăng tiêu dùng đều góp phần vào thách thức này. Bên cạnh đó, Liên Hợp Quốc ước tính rằng thế giới tạo ra khoảng 7 đến 10 tỷ tấn chất thải rắn từ các hộ gia đình đô thị, thương mại, công nghiệp và xây dựng. Các thành phố thu nhập thấp ở châu Á và châu Phi sẽ tăng gấp đôi lượng rác thải trong vòng 15-20 năm tới. Quản lý chất thải kém có thể có tác động lớn đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Hiện nay, việc tách rời tăng trưởng kinh tế khỏi tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên và chất thải là ưu tiên hàng đầu của các nước đang phát triển. Cách tiếp cận 3R (3R - tái chế, tái sử dụng, giảm thiểu) là một công cụ chính sách quan trọng để đạt được kết quả này. Một số quốc gia đã áp dụng chiến lược 3R quốc gia và các  luật, quy định, các chương trình có liên quan.

TS. Nguyễn Hoàng Nam, Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Việt Nam)

Kinh tế tuyến tính (Linear Economy) gây suy giảm tài nguyên và gia tăng chất thải. Kinh tế tuần hoàn là một hệ thống có tính khôi phục và tái tạo thông qua các thiết kế chủ động. Nó thay thế khải niệm “kết thúc vòng đời” của vật liệu bằng khái niệm khôi phục, chuyển dịch theo hướng sử dụng năng lượng tái tạo, không dùng các hóa chất độc hại gây tổn hại tới việc tái sử dụng và hướng tới giảm thiểu chất thải thông qua việc thiết kế vật liệu, sản phẩm, hệ thống kỹ thuật và cả các mô  hình kinh doanh trong phạm vi của hệ thống đó.” - TS. Nguyễn Hoàng Nam, Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Việt Nam) cho biết.

Theo GS. Sunil Herat, nền kinh tế tuần hoàn là một giải pháp thay thế cho nền kinh tế tuyến tính truyền thống (sản xuất, sử dụng, thải bỏ) trong đó tài nguyên được sử dụng một cách tối đa, từ đó thu được giá trị tối đa từ chúng trong quá trình sử dụng, sau đó phục hồi và tái tạo các sản phẩm và vật liệu tại cuối vòng đời của chúng. Nền kinh tế tuần hoàn giúp cải thiện hiệu suất (Sản xuất sạch hơn), cải tiến thiết kế (Thiết kế cho sự bền vững), cải thiện chuỗi cung ứng, …

Để hỗ trợ cho nền kinh tế tuần hoàn, chúng ta có thể tăng thời gian sản phẩm cung cấp dịch vụ của chúng trước khi kết thúc thời gian sử dụng của chúng; giảm việc sử dụng các vật liệu độc hại hoặc khó tái chế; tạo thị trường cho vật liệu tái chế; khuyến khích người tiêu dùng giảm thiểu chất thải và phân loại rác; giảm thiểu chi phí tái chế và tái sử dụng với các hệ thống tách và thu gom; tạo điều kiện cho các cụm công nghiệp trao đổi các sản phẩm phụ để ngăn chặn chúng trở thành chất thải (công nghiệp cộng sinh ), …

Ông Jörg Rüger (CHLB Đức)

Kinh tế tuần hoàn dường như là giải pháp thiết thực cho cuộc khủng hoảng tài nguyên trên toàn thế giới. Thế giới không thể tiếp tục với mô hình kinh tế tuyến tính “lấy đi - tạo ra-thải bỏ”. Kinh tế tuần hoàn giúp ổn định một số vấn đề này bằng cách tách rời tăng trưởng kinh tế khỏi việc tiêu thụ tài nguyên, xem xét tất cả các tùy chọn trên toàn chuỗi nhằm sử dụng càng ít tài nguyên càng tốt, giữ cho tài nguyên được lưu thông càng lâu càng tốt, tạo ra giá trị tối đa từ chúng trong khi sử dụng, cùng với đó, phục hồi và tái tạo sản phẩm khi kết thúc vòng đời của chúng (tái chế được coi là ‘vòng ngoài' của kinh tế tuàn hoàn, ‘vòng trong‘ của kinh tế tuần hoàn bao gồm việc sửa chữa, tái sử dụng và tái sản xuất).

Bên cạnh đó, kinh tế tuần hoàn tạo ra lợi nhuận - các mô hình kinh doanh cho một nền kinh tế tuần hoàn rất hấp dẫn - các nhà sản xuất có khả năng gặt hái những lợi ích nhanh nhất nếu như hạn chế sự phụ thuộc vào nguyên liệu thô. Kinh tế tuần hoàn giúp giải quyết cả 3 cách tiếp cận để phát triển bền vững - ngoài giá trị kinh tế và tạo dựng việc làm, nền kinh tế tuần hoàn còn giúp giảm lượng khí thải các bon một cách đáng kể.

Theo TS. Nguyễn Hoàng Nam, Việt Nam cũng đã có một số mô hình kinh tế tuần hoàn như Mô hình khu công nghiệp sinh thái tại Ninh Bình, Cần Thơ và Đà Nẵng, giúp tiết kiệm 6,5 triệu USD/năm;  các mô hình sản xuất sạch hơn; mô hình chế biến phụ phẩm thủy sản (vỏ tôm, đầu tôm,…) tạo ra Chitosan và SSE; sáng kiến Không xả thải ra thiên nhiên (Zero Waste to Nature) do VCCI khởi xướng; sáng kiến tái chế nắp bia Tiger thành sắt làm cầu tại Tiền Giang.

Đối với nước Úc, theo GS. Sunil Herat, Chính phủ Úc đã ban hành Chính sách chất thải quốc gia với mục tiêu là hạn chế phát sinh chất thải, giảm lượng chất thải để xử lý; quản lý chất thải như một nguồn tài nguyên; đảm bảo rằng việc xử lý, thu hồi và tái sử dụng chất thải được thực hiện theo cách an toàn, khoa học và thân thiện với môi trường; góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn và sản xuất năng lượng, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước và nâng cao năng suất của tài nguyên đất.

Để đạt được các mục tiêu này, trên thực tế, Chính phủ Úc đã ban hành, triển khai Chương trình tái chế máy tính và tivi quốc gia, quy ước về vật liệu đóng gói, các tiểu bang Nam Úc, Queensland, New South Wales, Victoria, ACT có các sáng kiến về lãng phí nhựa, tiểu bang Nam Úc có Luật Ký gửi vỏ chai, đầu tư cho tái chế, xây đường bằng nhựa tái chế. Cụ thể, Chính phủ Úc đã cam kết lên tới 1,1 triệu đô la nhằmgiúp tăng tỷ lệ tái chế cho bao bì thông qua việc giáo dục người tiêu dùng. Đây là một phần của Chính phủ Úc trong tổng cộng $ 167 triệu cam kết cho các sáng kiến tái chế và giảm chất thải mới (tháng 6 năm 2019). Chính phủ Queensland đang đầu tư 100 triệu đô la vào Chương trình phát triển công nghiệp phục hồi tài nguyên nhằm cải thiện các cơ sở hoạt động hiện tại cũng như đưa về các cơ sở quan trọng mới đến Queensland (tháng 7 năm 2019). Nhựa từ khoảng 176.000 túi nhựa, bao bì và thủy tinh từ khoảng 55.000 bình chứa đã được chuyển từ bãi rác để xây dựng con đường đầu tiên của New South Wales làm từ nhựa mềm và thủy tinh,…

Đại diện của UNIDO

Theo đại diện của UNIDO, tái chế chất thải, chất thải công nghiệp là một phần của cách tiếp cận của UNIDO theo kinh tế tuần hoàn. Cụ thể, hỗ trợ ngành công nghiệp tái chế để có thể tái chế chất thải, chất thải công nghiệp thành nguồn tài nguyên thứ cấp trong hệ thống vòng kín; áp dụng RECP để đảm bảo các hoạt động tái chế “xanh” và an toàn; cung cấp hỗ trợ cho các hoạt động tái sử dụng, sửa chữa, tái sản xuất và tái chế; tăng cường các điều kiện khung để đảm bảo việc hỗ trợ ngành công nghiệp tái chế và nền kinh tế tuần hoàn. 

Trong khuôn khổ của hội thảo, các đại biểu cũng đã sôi nổi thảo luận về vấn đề quản lý chất thải rắn đô thị đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn.

Chia sẻ những kinh nghiệm từ Hàn Quốc, Tiến sỹ Kim In Hwan, nguyên Thứ trưởng Bộ Môi trường Hàn Quốc cho biết, với việc áp dụng những chính sách tích cực trong quản lý chất thải nên rác thải chôn lấp ở Hàn Quốc giảm nhanh từ 96% năm 1982 xuống còn 13% vào năm 2013, đồng thời tỷ lệ tái chế tăng mạnh.